Tramadol 2025: Complete Gids voor Pijnbestrijding

Wat is tramadol?

Tramadol is een opioïde pijnstiller die zowel acute als chronische matig-ernstige pijn kan verlichten. Het is beschikbaar in verschillende vormen:

• Instant-release tabletten/capsules/liquid voor pijn op afroep
• Extended-release (ER) capsules voor continue pijnbestrijding
• Combinaties met paracetamol voor sterker effect

Wat doet tramadol met je lichaam?

dit middel werkt voornamelijk via twee routes, maar heeft ook specifieke effecten op spierpijn in rug, nek en andere gebieden:

1. Mu-opioïde receptoractivatie
   1. Blokkeert pijnsignalen in ruggenmerg en hersenen
   1. Vermindert scherpe, stekende pijnen zoals bij spit of nekklachten
2. Remming heropname van noradrenaline & serotonine
   1. Versterkt je eigen pijn­stillende systemen
   1. Helpt bij gespannen spieren: de verhoogde serotoninespiegels kunnen spierspanning laten afnemen
3. Spierontspanningseffect
   1. ✔️ Rugpijn: bij acute lumbago (spit) ervaar je doorgaans minder kramp en schietende pijn
   1. ✔️ Nekklachten: vermindert de stijfheid en geeft meer bewegingsvrijheid
   1. ✔️ Chronische spierpijn: bij fibromyalgie of spierspanning kan tramadol zorgen voor een mild ontspannend effect
4. Verbeterde nachtrust door minder spierpijn
   1. Minder nachtelijke spierspasmen, wat bijdraagt aan een rustiger slaappatroon
   1. Combineert pijnverlichting met een licht sedatief effect

❌ Negatieve spier-gerelateerde effecten

• Spierzwakte of slappe spieren bij hogere dosering
• Gevoel van ‘dronken lopen’ door verminderde coördinatie
• Mogelijke toename van vallen bij ouderen met spierzwakte

☑️ Tip: merk je dat spierzwakte je balans beïnvloedt? Overweeg lagere dosering of korte kuur en ondersteun met fysiotherapie of warmtebehandeling.

Hoe snel werkt tramadol?

De inslaaptijd van dit middel tegen pijn verschilt per formulering:

• Instant-release: 30–60 minuten na inname
• Extended-release: geleidelijk in 1–2 uur na capsuleopening

➡️ Tip: neem tramadol met wat water in en wacht rustig af; kauwen of pletten kan overdosering veroorzaken.

Hoelang werkt tramadol?

• ❌ Instant-release vraagt frequenter toediening (max. 400 mg/dag)
• ❌ Extended-release mag niet gebroken of gekauwd worden

Tramadol dosering (hoeveel per keer?)

Volwassenen (18+)

1. Start: 50 mg één keer
2. Opbouw: verhoog met 50 mg elke 3 dagen tot max. 400 mg/dag
3. Frequentie: 4–6 uur 1 dosis, bij ER 1× per dag

Ouderen (> 75 jaar) of lever-/nier­patiënten

• Begin op 25 mg, max. 300 mg/dag

❌ Niet toegestaan: kinderen < 12 jaar of post-tonsil-/adenoïd­operaties (< 18 jr voor ER).

Tramadol geleidelijk afbouwen

Het ineens stoppen van tramadol na langere gebruik kan onttrekkingsverschijnselen veroorzaken, zoals rusteloosheid, zweten en angst. Een geleidelijke dosisverlaging verkleint deze kans.

Stapsgewijs afbouwschema (voorbeeld)

1. Week 1–2: verlaag je dagelijkse dosis met 10 %
2. Week 3–4: verlaag nogmaals met 10 % van de oorspronkelijke startdosis
3. Week 5–6: verlaag weer met 10 %
4. Week 7+: herhaal elke 2 weken een verlaging van 10 % tot je op 0 % uitkomt

• ⚠️ Pas de snelheid aan: bij ernstige ontwenningsklachten kun je de afbouw vertragen (bijv. 5 % per twee weken).
• ⚠️ Combineer met ondersteuning: gebruik warmte, ontspanningsoefeningen of fysiotherapie om spierspanning te verminderen.

☑️ Tip: houd tijdens het afbouwen een dagboek bij waarin je pijnscore, stemming en eventuele onttrekkingssymptomen noteert. Zo kun je tijdig bijsturen en verloop monitoren.

Wat mag niet samen met tramadol?

• ❌ MAO-remmers (fenelzine, linezolid, tranylcypromine)
• ❌ SSRI/SNRI’s (fluoxetine, venlafaxine) – risico serotoninesyndroom
• ❌ Andere opioïden (fentanyl, oxycodon) – ademhalingsdepressie
• ❌ Benzodiazepinen (oxazepam, diazepam) – versterkte sedatie
• ❌ Alcohol – verhoogt sufheid en valrisico

☑️ Tip: overleg medicijnlijst met apotheker voor mogelijke interacties.

Tramadol en oxycodon

Hoewel zowel tramadol als oxycodon opioïde pijnstillers zijn, versterken ze elkaar op een gevaarlijke manier:

• ❌ Additieve ademhalingsdepressie
  Beide middelen onderdrukken de ademhaling. Samen verhoogt dit het risico op levensbedreigende ademstilstand.
• ❌ Versterkte sedatie en verwarring
  Combinatie leidt tot extreme slaperigheid, duizeligheid en cognitieve stoornissen, met kans op val­incidenten.
• ❌ Geen extra pijnverlichting
  Omdat ze qua werkingsmechanisme sterk overlappen, levert de combinatie nauwelijks extra effect op, maar wel meer bijwerkingen.
• ❌ Verhoogd risico op overdosering
  Het verschil in halfwaardetijd en sterkte maakt doseringsbeheersing moeilijk, wat een acute overdosis kan veroorzaken.

Is tramadol verslavend?

dit middel heeft een verslavings­potentieel, vooral bij langdurig gebruik (> 4 weken):

• Afhankelijkheid ontwikkelt zich sneller bij hoge doseringen
• Onttrekkings­verschijnselen bij plots stoppen (rusteloosheid, zweten, angst)

✅ Tip: houd je aan de kortste effectieve kuur en bouw langzaam af (bijv. 10 % per week).

Tramadol en alcohol

• ❌ Alcohol versterkt ademhalings­depressie en sufheid
• ❌ Geheugenverlies en valgevaar nemen toe
• ❌ Vertraging genezing door slecht slaap­patroon

➡️ Vermijd alcohol tijdens de hele kuur om risico’s te minimaliseren.

Tramadol en oxazepam

Oxazepam (een benzodiazepine) gecombineerd met tramadol kan leiden tot:

• ❌ Diepe sedatie en verlaagd bewustzijn
• ❌ Verhoogd val- en verwondings­ge­vaar
• ❌ Ademhalings­problemen

☑️ Tip: als je toch beide nodig hebt, plan dan voldoende rustmomenten en monitor sufheid.

Alternatief voor tramadol

Overweeg deze opties bij contra-indicaties of intolerantie:

1. Paracetamol/NSAID’s (ibuprofen, naproxen) voor milde pijn
2. Codeïne – zwakker opioïde (minder krachtige pijnstilling)
3. Gabapentine/pregabaline – aangenaam bij zenuwpijn
4. Fysiotherapie of pijn­management­programma’s voor langdurige klachten

✅ Tip: vaak werkt een combinatie van medicatie en niet-medicamenteuze therapie het best.

Overdosering

Symptomen

• ❌ Uiterst slaperig, suf tot bewusteloos
• ❌ Langzame of onregelmatige ademhaling
• ❌ Koude, klamme huid; bleke lippen
• ❌ Spierslapte, lage bloeddruk

Actie

1. Bel 112 of de huisartsenpost
2. Naloxone toedienen als beschikbaar
3. Ondersteun de ademhaling (CPR indien nodig)

➡️ Tip: bewaar naloxone in huis bij hoge doseringen.

Tramadol ervaringen

Gebruikersrapporten variëren sterk:

• ✔️ Snelle verlichting van post-operatieve en chronische pijn
• ✔️ Betere nachtrust door minder pijnpiek
• ❌ Misselijkheid en duizeligheid bij opstart
• ❌ Lastig afbouwen na weken gebruik

☑️ Tip: houd een pijndagboek bij – noteer pijnscore, dosis en bijwerkingen.

Met deze diepgaande en overzichtelijke gids heb je alle essentiële feiten over tramadol bij de hand: werking, dosering, interacties, verslavings­risico’s en alternatieven. Zo kun je weloverwogen keuzes maken voor een veilige en effectieve pijnbehandeling.